Jedan od najboljih geopolitičkih analitičara, vodeći analitičar Centra za geopolitiku Univerzizeta na Kembridžu, Timoti Les održao je večeras u zgradi Vlade Republike Srpske predavanje na temu “Geopolitički aspekti položaja Republike Srpske”.
Les važi za jednog od najboljih poznavalaca geopolitičkih tokova, a pažnju javnosti na Balkanu je privukao, kako i sam kaže, zbog toga što često ima drugačije poglede na Balkan od onih koje čujemo od političkih predstavnika zapada.
Tokom predavanja on je rekao da je šest ključnih međunarodnih aktera, odnosno zemalja koje mogu pomoći ili odmoći kada je riječ o nezavisnosti i otcjepljenju Srpske od BiH.
Kao prvog, ističe Sjedinjene Američke Države, a njihovu uloga zavisi od predstojećih izbora gdje će Donald Tramp pokušati da osvoji novi mandat. Prema njegovim riječima, istraživanja javnog mnjenja pokazuju da je polovina Amerikanca izmorena od ratova na Bliskom istoku.
On je istakao da, kao i SAD, Evropa može da pomogne ili osujeti borbu Srpske za veću nezavisnost i igra veliku ulogu u opstruisanju.
Kao drugog aktera, on je naglasio EU, odnosno Njemačku kao vodeću silu tog saveza, te Veliku Britaniju.
“Visoki predstavnik je trenutno u sukobu sa rukovodstvom Srpske i ima podršku Njemačke i Velike Britanije. EU je oživjela politiku proširenja na istočnu Evropu da bi osujetila uticaj Rusije”, dodao je Les.
Ipak, dodaje da Vlada u Njemačkoj sve više slabi i gubi popularnost, dok je Velika Britanija u najvećoj krizi od sedamdesetih godina zbog visokog nivoa javnog duga, interne podjele i nefunkcionalnosti na političkom nivou.
“EU je u stanju kolapsa što je odraženo u smanjenju solidarnosti. Činjenica je da je EU previše slaba i podijeljena da bi se proširivala na Istok u bliskoj budućnosti“, naveo je Les.
Les je rekao da je među akterima koji mogu pomoći ili odmoći Srpskoj i Rusija, koja je drugačija od SAD i Evropljana i smatra da Srpsku ne treba kazniti.
“Rusija je sposobna da osujeti i pomogne Srpskoj sa akcentom na ovo drugo i iako podržava Srbe koji se protive bosanskoj državi, ona podržava nezavisnost Srpske jer ima interes da očuva normu teritorijalnog integriteta“, dodao je Les.
Među međunarodnim akterima je, kako je rekao, grupa individualnih aktera, odnosno Rusija i Kina i njihova je velika ekonomska, politička i vojna moć, te kolektivno protivljenje Zapadu i želja da stvore nove koalicije i partnerstvo između njih samih. Ipak, kako kaže, njihova uloga dosta je uslovljena i njihovim drugim interesima poput onog u Ukrajini ili Tajvana u slučaju Kine.
Kao posljednja dva aktera, slabijih po moći, ali ipak važne, smatra Srbiju i Hrvatsku. Za Srbiju je rekao da je “zemlja majka za Srbe iz BiH”, ali da njen položaj u mnogome zavisi od odnosa sa prethodno nabrojanim državama i pitanjem Kosova i Metohije. Kada je riječ o Hrvatskoj, rekao je da i ona ima interese zbog Hrvata u BiH, te da će je se kao zemlje članice NATO dosta pitati.
Nakon što je analizirao svakog aktera pojedinačno i njihovu ulogu pojedinačno, Les je rekao da je nemoguće predvidjeti tačan scenario i da je tako nešto nezahvalno predviđati, ali po njegovom mišljenju postoje tri potencijalna scenarija.
Prvi, najgori po Republiku Srpsku je da Srbi budu blokirani od svih i poraženi sankcijama. Ukoliko ostane administracija Bajdena, taj scenario je najrealniji.
– U tome bi ga podržale Njemačka i Britanija. Rusija nastavlja da gaji simpatije prema Srbima, ali brine o svojim interesima. U međuvremenu, Srbija ne podržava Srpsku pod pritiskom zapada i problema sa Kosovom. Predstavnici Srba tako ne bi kontrolisali situaciju i bili bi potpuno blokirani ekonomskim sankcijama, a preko Hrvatske NATO bi mogao i vojno da interveniše – rekao je Les.
Drugi scenario je taj da zemlje zapada ne podrže nezavisnost, ali da zaokupljene svojim problemima ne reaguju kao u prvom slučaju. Evrooa bi bila zaokupljena Ukrajinom i ne bi priznali nezavisnost, ali ne bi uvodili rigorozne sankcije.
– Taj scenario bi isključio i vojnu intervenciju, dok bi Rusija i Kina pozdravile pravo na samoopredjeljenje, ali bez konkretnije podrške. Međutim, u nedostatku priznanja od strane zapada, Republika Srpska ne bi bila primamljiva investitorima i njen ekonomski položaj bi bio težak – smatra Les.
Treći scenario, a koji je realan u slučaju dolaska Donalda Trampa na vlast, je taj da se Republici Srpskoj prizna pravo na samoopredjeljenje i nezavisnost.
– Srbija bi prihvatila Republiku Srpsku i sjever Kosova, što bi za Trampa bilo dovoljno kao rješenje situacije. Takođe, važna je podrška Francuske, Austrije i Njemačke, što nije isključeno ukoliko AfD dođe na vlast. Hrvatska bi vidjela svoj interes u tome zbog položaja svog naroda u BiH – zaključio je Les.
