Zavjet i želja za slobodom može više nego bilo kakvo oružje, poručeno je tokom svečane akademije povodom “150 godina Nevesinjske puške”, koji označava jednu od najznačajnijih događaja u istoriji srpskog naroda i momenat kada su hercegovački velikaši odlučili da ustanu protiv turskog zuluma i teškog položaja srpskog naroda pod otomanskom imperijom.
Puška koja je u Krekovima kod Nevesinja, tog 9. jula 1875. godine, označila početak ustanka, otvorila je vrata ustanicima širom Evrope i Balkana u borbi za slobodu i državotvornost.
Milenko Avdalović, načelnik opštine Nevesinje, rekao je da je plamen slobode iznad Krekova probudio cijeli Balkan.
“Nedostatak jedinstvene komande, nedostatak municije, diplomatski problemi bili su razlog sloma ustanka. Ali je on imao nemjerljiv doprinos za ustavno-pravno i državno utemeljenje Srbije i Crne Gore. Ginuli su Nevesinjci i Hercvegovci ne samo u Nevesinjskoj pušci već i za Petroviće, Obrenoviće, Karađorđeviće, išlo su preko Albanije. Ginulu su u Drugom svjetskom ratu, pa onda 1992, kada je sva hercegovina stala pod jednu komandu. Sloboda jeste bila skupa ali naš narod ovdje nikad nije imao ovoliki stepen prava kao sada. Nevesinje i njeni građani se sjećaju istorije i onih koji se je stvarali, ali mi moramo gledati u budućnost”, poručio je Avdalović.
Istakao je da je situacija na međunarodnom planu danas slična kao i te 1875.
“Velike sile ucjenjuju male”, naveo je Avdalović.
Njegova svetost patrijarh srpski Porfirije poručio je da Nevesinjska puška nije bila puška osvete i mržnje, već vapaj i hitac srpskog naroda u prostore slobode i dostojanstva.
“Nevesinjska puška nije samo odjek, već je produžetak Lazarevog kosovskog zaveta koji je u isto vreme i novi zavet”, rekao je patrijarh.
NJegova svetost je ukazao da srpski narod ima vjere otkad zna za sebe, ali ne u bilo šta, u nepoznate sile koje upravljaju svijetom, već u jednog Gospoda.
“Onako kako verujemo neka nam bude. Kako budemo praštali jedni drugima, Bog će oprostiti nama”, poručio je patrijarh Porfirije, koji je prethodno služio svetu arhijerejsku liturgiju.
Njegovo visokopreosteštenstvo mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije kazao je da je Nevesinjska puška u srpskom narodu probudila nadu u oslobođenje i obnovu države Nemanjića.
“Bili su jednodušni i jednomisleni, nisu imali naoružanje kao turska sila, ali su imali srce, spremnost i nadu da će njihova borba donijeti slobodu i ujedinjenje srpskog naroda, koji iako rascjepkan i razjedinjen od Kosovskog boja, nije prestajao da bude državtvoran narod”, naglasio je vladika Joanikije.
Andrija Mandić, predsjednik Skupštine Crne Gore naveo je da iskra otpora upaljena 1875, nije ugašena do današnjeg dana.
“To je bio temelj slobode za sve balkanske narode. Borili su se za pravo na život u slobodu”, rekao je Mandić.
Đuro Macut, predsjednik Vlade Srbije, naglasio je da je srpski narod kroz vijekove tražio slobodu.
“U junačkoj Hercegovini plamen za slobodom nikada nije ugašen. Ovaj ustanak je skrenuo pažnju čitavog sveta. Nevesinjska puška digla je na bunu ceo Balkan. Nevesinjska puška i Berlinski kongres predstavljaju polaznu i završnu tačku za priznanje jednog naroda. Ali umesto mira, tada su nove odluke radile zaoštravanje odnosa među narodima. Slično se dešava i danas, mnogi nikako da nauče ono što je tada trebalo da se donese”, rekao je Macut.
Podsjetimo, prva Nevesinjska puška bio je ustanak podignut u mjestu Krekovi kod Nevesinja 9. jula 1875. godine protiv otomanske vlasti i ubrzo se proširio na cijelu BiH, uz podršku Srbije i Crne Gore. Dovela je do srpsko-turskog rata, koji je okončan Berlinskim kongresom 1878. godine, na kojem su Srbija i Crna Gora dobile nezavisnost i teritorijalno proširenje, dok je Austro-Ugarska na 30 godina okupirala BiH.
Druga Nevesinjska puška (Uloški ustanak), izbila je u januaru 1882. godine napadom ustanika na austrougarsku žandarmerijsku stanicu u Ulogu zbog donošenja takozvanog Vojnog zakona o obaveznom služenju vojske mladića iz BiH.
Treća Nevesinjska antifašistička puška predstavlja oružani otpor ustašama 3. juna 1941. godine u selu Drežanj, nakon masakra 27 ljudi u selu Udrežnje kod Nevesinja.
