Suđenja vješticama postala su veoma česta u Evropi na samom kraju srednjeg vijeka, možda zbog jednog od najvažnijih izuma u istoriji – pojave štamparske mašine 1450. godine, smatraju istraživači s Instituta Santa Fe.
Štampanje priručnika za lov na vještice, posebno knjige „Maleus Maleficarum“ ili „Vještičjeg čekića“ iz 1487, imalo je ključnu ulogu u progonima osoba optuženih za natprirodne rituale koji su trajali skoro tri vijeka, saopštio je Institut Santa Fe.
Štampanje priručnika za lov na vještice i utjecaj društva – posmatranje kako se s ovom „opasnošću“ nose gradovi u susjedstvu – bili su presudni u tome hoće li neko mjesto započeti okršaj s vještičarenjem, navodi se u studiji objavljenoj u Tiori end Sosajetiy.
Gradovi nisu donosili odluke u izolaciji. Oni su posmatrali što rade njihovi susjedi i učili su iz tih primjera. Kombinacija novih ideja iz ovih knjiga i utjecaj okolnih suđenja stvarali su savršene uslove za širenje progona – rekla je Keris Doten-Snitker, postdoktorand na Institutu Santa Fe i glavni autor studije.
Suđenja vješticama raširila su se centralnom Evropom krajem 15. vijeka i trajala su skoro 300 godina. Na sudovima se našlo skoro 90.000 ljudi, a pogubljeno je oko 45.000, navode naučnici. Vjerovanje u vještice i natprirodne sile bilo je dio evropske kulture vijekovima, ali sistematski progon iz ovog perioda je bez presedana.
Kako kaže Doten-Snitkerova, razvoj štampe omogućio je širenje ideja o vještičarenju koje su prethodno bile ograničene na male intelektualne krugove, poput teologa i lokalnih inkvizitora. Najozloglašenije od ovih djela – „Maleus Maleficarum“ katoličkog sveštenika Hajnrika Kramera – bilo je praktičan vodič za identifikovanje i saslušavanje vještica, kao i suđenje njima. Doten-Snitkerova objašnjava da kada je ovaj priručnik počeo da se štampa i preštampava, pružio je okvir lokalnim vlastima za obračun s natprirodnim u njihovim zajednicama.
Naučnici su za istraživanje koristili i starija istraživanja o ekonomskim i ekološkim faktorima u tom periodu, ali su se fokusirali na to kako su se nove ideje o vještičarenju širile preko društvenih i trgovačkih mreža, pa su uticale na ljude.
Analizirali su vrijeme kada su suđenja vješticama započeta i pratili priručnike o lovu na vještice iz 553 grada u centralnoj Evropi između 1400. i 1679. godine, kada je broj suđenja naglo opao. Njihova otkrića sugerišu da je svako novo izdanje knjige „Maleus Maleficarum“ dovodilo do skoka u broju suđenja. Međutim, nije samo štamparska mašina dovodila do odluke o ovim suđenjima, već i uticaj okolnih gradova.
Kada bi jedan grad prihvatio savjete iz knjige „Maleus Maleficarum“, pratili su ih gradovi iz okruženja. Doten-Snitkerova i njene kolege nazvale su taj proces idejna difuzija, a on nije bio brz jer je često gradovima i varošima bilo potrebno neko vrijeme da prihvate nove ideje, pa onda da ideje o borbi s vješticama pretvore u praksu. Međutim, kada bi ideja bila prihvaćena, ona se širila kontinentom.
Ovaj proces prihvatanja suđenja vješticama nije mnogo različit od toga kako danas moderne vlade prihvataju nove zakone. Često sve počne promjenom ideja, onda se to gura kroz društvene veze, a vremenom te ideje puste korijene i promijene ponašanje cijelog društva – rekla je Doten-Snitkerova, prenosi Telegraf.
