Na samitu lidera zapadnog Balkana i Evropske unije usvojena je deklaracija o pridruživanju i uspjehu reformi u kojoj se, između ostalog, navodi da EU ima cilj približiti zemlje zapadnog Balkana sebi, istovremeno pozdravljajući napredak koji je do sada postignut.
Deklaracimo, EU potvrđuje potpunu i nedvosmislenu opredjeljenost perspektivi članstva zapadnog Balkana u Evropskoj uniji što je kako nove u uzajamnom interesu.
“EU pozdravlja odlučnost partnera zapadnog Balkana da poštuju centralne evropske vrijednosti i principe i da se prema njima obavežu u sklads internacionalnim pravom”, navedeno je u Deklaraciji u kojoj se dodaje da EU naglašava potrebu za trajnim naporima u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.
Kao ključne komponentne demokratskog sistema u Deklaraciji su navodi ojačano civilno društvo te nezavisni pluralistički mediji s punim poštovanjem slobode izražavanja.
“EU je i dalje najbliži partner regije, njegov glavni investitor, trgovinski partner i vodeći donator. Partneri bi trebali učiniti što vidljivijim izvanredan volumen i raspon te podrške i da ju odraze u svojim javnim debatama i komunikaciji da bi građani mogli cijeniti konkretne prednosti partnerstva s EU. Partneri bi takođe, trebali jasno komunicirati o sovojoj opredjeljenosti za vrijednosti EU i neophodne reforme”, navedeno je u jednoj od tačaka u Deklaraciji.
Podsticanje regionalne stabilnosti, pomirenja, pronalaženje rješenja za sporove koje imaju naslijeđe u prošlosti kao što su slučajevi nestalih osoba i ratnih zločina takođe su navedeni kao nešto na čemu treba raditi.
Deklaracijom, EU očekuje od Beograda i Prištine konstruktivan anganžman u normalizaciji odnosa i pozivaju ih da se uzdrže od jenostranih i nekoordinisanih djelovanja koja bi mogla dovesti do daljih napetosti i nasilja, kao iod retorike koja ne pogoduje normalizaciji odnosa.
Zbog ovog stava, Srbija je uložila “rezervu” na tekst, ističući da je Kosovo i Metohija integralni dio Republike Srbije te da su jasne crvene linije Srbije a to su nepriznavanje Kosova i neprihvatanje kao člana Ujenjenih nacija, kao i člana u sistemu organizacija i agencija Ujedinjenih nacija.
“EU ima cilj približiti zapadni Balkan sebi, pripremajući teren za pristupanje i donoseći konkretne koristi građanima zapadnog Balkana već i tokom procesa proširenja. Za tu svrhu EU namjerava istražiti dodatne mjere usmjerene na dalji napredak postupne integracije”navedeno je u Deklaraciji.
Kada je riječ o novom Planu rasta za zapdni Balkan, navodi se da EU podstiče regiju da ubrza reforme povezane sa EU i napreduje u regionalnoj ekonomskoj integraciji kroz zajedničko regionalno tržište.
“EU podsjeća na zajedničku obavezu da se pojačaju napori za pospješivanje integracije zapadnog Balkana s unutrašnjim tržištem EU. Zajedničko regionalno tržište zapadnog Balkana bi trebalo poslužiti kao polazna tačka za integraciju”, navodi se u Deklaraciji.
EU je pozdravila rad svih ekonomija zapadnog Balkana ka modernizaciji njihovih platnih sistema ističući da su promet i povezanost ključni za privredni razvoj, pozdravljajući dogovore o revizije Transevropske transportne mreže (TEN-T) na zapadni Balkan i prijedlog o uspostavljanju Evropskog transportnog koridora zapadni Balkan – istočno Sredozemlje.. Navedeno je i da će EU podržati integraciju putnog trasnporta, i podsticati napore da se upsotave putničke željezničke veze između većih gradova u regiji, kao i između regije i njenih susjeda u EU.
“EU je odlučna podržati lidere zapadnog Balkana u ispunjavanju njihove obaveze potpunog provođenja zelen agende za regiju”, navedeno je u Deklaraicji.
Kada je riječ o integraciji digitalnog jedinstvenog tržišta EU, pozdravljeno je smanjenje troškova za preuzimanje podataka u romingu između EU i zapadnog Balkana, a trebalo bi podržati napore u oblasti digitalne transformacije i medija.
“Da bi se dodatno promovisala digitalna pvozenoast, pozdravljamo namjeru da se razvije inicijativa kako bi se građanima i posjetiteljima omogućio slobodan pristup bežičnoj povezanosti na javnim mjestima”, navodi se u Dekalraciji.
Navedeno je i da Rusija ima isljučivu odgovornost za tekuću energetsku i ekonomsku krizu te da će EU nastaviti podržavati partnere sa zapadnog Balkana u borbi protiv negativnih učinaka na njihove privrede i društva, naročito putem Paketa EU za podršku energetici vrijednog jednu milijarud evra.
“Kontinuirano provođenje Ekonomsko-investicijskog plana za zapadni Balkan (EIP) te Zelene agende i Digitalne agende za Zapadni Balkan će pomoći da se osnaži ekonomija i otpornost regije, uključujući putem dodatne podrške za sigurnu i otpornu povezivost, energetsku tranziciju i diverzifikaciju nabavke energijom. Podrška koja se pruža u okviru programa EIP uključuje 9 milijardi eura u vidu bespovratnih stredstava iz instrumenta IPA III i do 20 milijardi eura u investicijama za razdoblje 2021. – 2027. te je u naprednom stadiju provođenja. Od investicijskog paketa ulaganja za regiju vrijednog skoro 30 milijardi eura, već je mobilizirano 16,6 milijardi eura. U tom kontekstu partneri sa Zapadnog Balkana takođe moraju ojačati vladavinu prava i odlučno provesti ekonomske i socijalne reforme, uključujući one koje su sadržane u njihovim programima ekonomskih reformi i u zajedničkim zaključcima ekonomskog i financijskog dijaloga”, navodi se u Deklaraciji.
